Mindfulness is het tegenovergestelde van leven op de automatische piloot, dus als je iets op routine doet terwijl je in gedachten bent bij iets wat is gebeurt of nog moet gebeuren. We kennen het allemaal, maar ook het omgekeerde kennen we allemaal: de ervaring dat we volledig aanwezig zijn in het hier en nu. Bij een prachtig uitzicht, de warmte van de zon op ons lijf, mooie muziek of de smaak van ons favoriete maaltijd. We zijn dan met onze aandacht helemaal bij die ervaring van het moment.
Je kunt het woord ‘mindfulness’ vertalen met ‘opmerkzaamheid’ of ‘aandachtigheid’. Uit deze woorden spreekt openheid. Dit is iets anders dan ‘aandacht’ en ‘concentratie’, waarbij je je richt op één onderwerp.
Door mindfulness leer je beter herkennen wat je denkt en voelt. Je leert er als het ware van een afstandje naar te kijken, zonder erover te oordelen. Hierdoor ga je ervaren dat gedachten niet meer zijn dan dat: gedachten, geen feiten. Ook emoties leer je zien als iets wat je op dat moment ervaart en waar je niet op hoeft op te reageren. Hierdoor krijg je als het ware meer keuzevrijheid. Bijvoorbeeld om te ontspannen in plaats van door te draven. Of een verzoek te weigeren in plaats van er automatisch ja tegen zeggen.
Mindfulness is een vaardigheid die je kunt oefenen. Hiervoor is de mindfulness training of aandachttraining bedoeld. Trainen van mindfulness is effectief bij somberheid en depressieve gevoelens, werkstress en burn out, piekeren, angst en spanning en chronische pijn. De training kan een losstaande behandeling zijn als er sprake is van een terugkerende depressie, maar kan ook worden toegevoegd als onderdeel van een behandeling. Het is een behandeling waarin weinig wordt gepraat maar vooral veel wordt geoefend.